Heren lezen elkaars brieven niet
Blijkbaar spookte zijn geest nog steeds rond op het State Department van de Verenigde Staten. Ik bedoel de geest van Henry Lewis Stimson[1] die, toen hij in 1929 als Minister van Buitenlandse Zaken een eind maakte aan het bestaan van de (min of meer clandestiene) cryptologische tak van de geheime dienst van het Amerikaanse leger.
Deze afdeling stond op dat moment onder leiding van Herbert Yardley[2] die zijn sporen verdiend had met het ontcijferen van versleutelde informatie. Hij was een paar jaar voor WO-I in dienst getreden bij het Ministerie van Buitenlandse zaken als telegrafist. Omdat dit werk weinig uitdaging bevatte, begon hij in zijn vrije tijd de Amerikaanse diplomatieke codes te breken. Deze redelijk unieke ervaring gebruikte hij vervolgens om een officiersaanstelling te krijgen bij de landmacht, waar men hem zonder dralen tot hoofd van de cryptologische afdeling MI-8 bombardeerde. Hij wist zichzelf en zijn afdeling zo goed te verkopen dat de landmacht ook na de oorlog MI-8 liet voortbestaan. 

Bijna onmiddellijk verzekerde hij zich van een duurzame reputatie als cryptoloog door de Japanse diplomatieke codes te breken. De informatie die hij hiermee leverde stelde de VS in staat op de Conferentie van Washington in 1921-22 een gunstige verhouding te bedingen tussen de aantallen zware oorlogsschepen van Japan en de VS. Dit wapenfeit leverde Yardley een Distinguished Service Medal op en steeds minder middelen voor zijn organisatie. Toen Henry Stimson de bijl liet vallen[3] was zijn budget nog slechts een derde van wat het acht jaar eerder was geweest. 

Yardley stond op straat en had blijkbaar ook niet erg gespaard, want hij besloot schrijver te worden om iets bij te verdienen. Daar was in principe niets op aan te merken, maar dat hij in 1931 De Amerikaanse Zwarte Kamer[4] publiceerde, waarin hij de geheimen van zijn vroegere organisatie uit de doeken deed, werd minder gewaardeerd. De Japanners waren razend en legden zich erop toe hun codes onbreekbaar te maken. Het moet een hele teleurstelling zijn geweest toen ze, lang na het einde van de oorlog, erachter kwamen dat praktisch alle Japanse codes vóór of tijdens WO-II door de Amerikanen waren gebroken. Het ergste was nog wel, dat zij die codes nog steeds gebruikten en de Amerikanen ze nog steeds lazen. Blijkbaar hadden ze in Japan tijdens de oorlog geen tijd gehad Amerikaanse dagbladen te lezen, want al in1942 had de Chicago Tribune in een artikelenreeks geschreven, dat de zeeslag bij Midway door de VS gewonnen was dankzij ontcijferde Japanse codes. (Leve de persvrijheid!) 

Je zou toch denken dat na de bovenbeschreven geschiedenis en alles wat er zich verder in het geheim heeft afgespeeld tussen bijvoorbeeld de VS en de Sovjet-Unie er een grote gevoeligheid zou bestaan voor het bewaren van geheimen. Nee dus. Op zijn minst drie kapitale fouten zijn er gemaakt door de VS. De eerste is dat overal de sticker ‘geheim’ op wordt geplakt; uit gemakzucht waarschijnlijk. De tweede is, dat wat werkelijk geheim moet blijven niet effectief wordt beveiligd en de derde dat er zoveel mensen zijn die een security clearance krijgen. Hierdoor is het onvermijdelijk dat ook rotte appels toegang krijgen tot gevoelige of geheime informatie.
Als het verkrijgen van een security clearance geen fluitje van een cent is, valt nauwelijks voor te stellen dat soldaat 1^e klas Bradley Manning, 22 jaar oud, uit Potomac, Maryland, met zijn achtergrond er ooit een zou hebben gekregen. Als intelligence analyst had hij vrije toegang tot het SIPRNet[5] en misschien zelfs het JWICS[6]. Deze netwerken worden door de Ministeries van Defensie en Buitenlandse Zaken gebruikt om geheime informatie over te brengen.

Er mag dan 100 jaar tussen zitten, maar de gevallen Yardley en Manning hebben veel van elkaar weg. Beiden gingen uit frustratie hun boekje te buiten. Alleen gebruikte de eerste zijn bekwaamheid om zich er een carrière mee te bouwen, terwijl de tweede zichzelf alleen maar heel slim vond; zo slim, dat hij niet kon laten erover te chatten met onbekenden. Het is zeer de vraag of Manning, zoals Yardley in 1931, ooit nog de kans zal krijgen een boek te schrijven met de titel ‘Achter de groene deur’, waarin hij kan vertellen hoe hij de VS in hun hemd zette door, luisterend naar Lady Gaga’s 'Telephone', tonnen aan geheim materiaal weg te schrijven naar geveegde muziek cd’s, binnen een veiligheidssysteem dat zo lek was als een zeef. Als hij al de kans krijgt, hoeven we er voor 2031 niet op te rekenen.

Politiek werkt verslavend
“Mag ik u een bekentenis doen? Eerlijk gezegd had ik de laatste tijd weinig fiducie in de redding van het Olympisch Stadion en het beetje dat ik nog had slonk gestaag in de stilte die als een steeds dichter wordende nevel rond het Miskende Monument aan het Stadionplein kroop. Een deprimerende stilte was het, waarin ik nochtans het aanzwellende geluid van een slopershamer meende te kunnen horen. Ik heb nu eenmaal een gevoelige natuur en ben dientengevolge, ondanks het niet geheel ontbreken van intelligentie en creativiteit, ongeschikt voor beroepen en functies die een hang naar schoonheid en emotie slecht verdragen. Wethouder bijvoorbeeld, of stadsdeelraadraadslid (wilt u wel geloven dat ik alleen al bij het uitspreken van dit woord door paniek wordt bevangen?). Noem het geestelijke metaalmoeheid als gevolg van de onverbeterlijke kleingeestigheid, grootheidswaan, stupiditeit en cultuurbarbarij, vanouds de pijlers waardoor het mentale klimaat in gemeentehuis en stadsdeelkantoor wordt geschraagd. Grrmpff!” 

Wie heeft dit fraaie stukje proza geschreven in de herfst van 1995? 

Als u zegt: ‘dat is zo helder als glas, dat kan alleen het boegbeeld van Leefbaar Almere zijn geweest, de heer Frits Huis’, dan heeft u een biscuitje gewonnen. Het was inderdaad Frits Huis die dit in een van zijn columns schreef in het kader van zijn jarenlange kruistocht tegen de sloop van het Olympisch Stadion in Amsterdam. Zijn wethouderfobie werd in die tijd vooral aangewakkerd door politici als Frank de Grave, Louis Genet (zonder dak geen Arena), Douwe Tiemersma e.a. Ik weet niet of Frits Huis ooit gereageerd heeft op de uitspraak van Wethouder Duco Stadig in 2001 dat hij liever 600 mooie huizen had gebouwd op de plaats van het stadion en die, natrappend, de reddingsactie beschuldigde van een ‘hoog zeehondjesgehalte’, maar het zal het imago van het wethouders gilde voor Huis zeker niet van glans hebben voorzien. 

Toevallig is dit wel de man die sinds 2002 niet alleen een opvallende volksvertegenwoordiger in onze stad is, maar die zelfs al wethouder is geweest en dat misschien weer had kunnen worden als hij na de laatste raadsverkiezingen niet met een GroenLinkse albatros om zijn nek was blijven lopen. (het was wel geen fraai gezicht, maar als daad sierde het de man). Tijden veranderen en de mensen veranderen mee, zullen we maar denken[7]. Waarom zou een journalist niet mogen denken dat hij het zelf beter kan dan veel politici die hij ex officio heeft gewogen en te licht bevonden?
En daar bovendien nog plezier in krijgen ook? Als dat niet het geval is, kan ik in elk geval geen soep koken van het bericht dat Leefbaar Almere dit jaar in maart mee doet aan de Provinciale Statenverkiezingen.
De partij wil onder eigen naam haar invloed in de provincie vergroten, zonder samen te werken met andere Leefbaar-partijen in de provincie. Eén of twee zetels moeten er wel inzetten meent Frits Huis als je naar de kiesdeler kijkt en het aantal stemmen dat LA in Almere weet te trekken. Zijn partij schuift secretaris Pim Reinders naar voren als lijsttrekker. Huis wordt zelf lijstduwer.” Wij hebben nog geen vertegenwoordiging in de Provinciale Staten. Daardoor missen wij informatie over wat er wordt besproken op provincieniveau", aldus Huis. “Daarbij willen wij onze invloed vergroten. Als je ergens over mee wil beslissen moet je er bij zijn." Zo wil de partij direct meepraten als het gaat om een eventuele grenswijziging met de gemeente Zeewolde."[8] 

Dat de PVV ook, voor het eerst, meedoet aan de verkiezingen maakt hem niet bang. “We hebben bij de vorige verkiezingen ook bewezen overeind te kunnen blijven tegen de PVV. Deze partij heeft een landelijke insteek. Ik vraag mij af of mensen nu ook weer massaal naar de stembus gaan om op de PVV te stemmen." 

Frits Huis is eerlijk genoeg om te erkennen dat zijn partij ook een populistische inslag heeft, evenals de PVV, maar elke objectieve buitenstaander zal erkennen dat Frits Huis tegelijk een democraat is (daar heb ik ook nog wel citaten over), terwijl de PVV net zijn enige aarzelende democraat de mond heeft gesnoerd. Op dat punt zou men in Flevoland dus Frits c.s. moeten verwelkomen, maar dat kon wel eens tegenvallen. Optimisme kan geen kwaad natuurlijk, maar het is de vraag of strak gestuurde populistische eenmanspartijen niet aantrekkelijker zijn dan licht populistische democratische partijen. En zelfs als het LA lukt een zetel in de Provinciale Staten te winnen, kon haar exclusieve Almeerse achterban wel eens meer een handicap dan een voordeel zijn. Je loopt het risico dat Leefbaar wordt weggezet als een categorale belangenpartij; iets folkloristisch, dat je moet koesteren maar waardoor je je leven niet laat bepalen. 

Op campagne gaat de partij ook, vertelde Huis. “Uitsluitend in Almere en op Urk. Daar gaan wij een keer een visje eten." Hoe hij op Urk indruk wil gaan maken is mij niet helemaal duidelijk. Als ik het provinciaal verkiezingsprogramma van LA diagonaal doorlees, krijg ik zelfs de indruk dat LA Urk de titel ‘parel van Flevoland’ misgunt. Dat is flauw, want parels zijn per definitie kleine sieraden en vanwege haar omvang zou Almere nooit in aanmerking komen zo genoemd te worden. Nee, lijstduwer, als je de harten van de Urkers wilt winnen zul je je daar moeten vertonen met andere opsmuk; bijvoorbeeld een gebroken windmolentje als reversspeldje ©. 

Jelte Huizenga 
ChristenUnie raadslid 2006-2010 

[1] Stimson (1867 – 1950) was een eminent Amerikaans staatsman, jurist en soldaat. Hij was lid van de Republikeinse Partij en was twee keer Minister van Oorlog (1911–13, 1940–45) en één keer Minister van Buitenlandse Zaken (1929-33). Hij is verantwoordelijk geweest voor de opbouw van het Amerikaanse leger voorafgaand aan deelname van de VS aan WO-I en voor de gehele oorlogsvoering in WO-II, inclusief het Manhattan (atoombom) Project. Hij heeft daarnaast gediend als diplomaat in Nicaragua en als Gouverneur Generaal van de Philippijnen. Als Minister van Buitenlandse Zaken formuleerde hij de Stimson Doctrine welke inhield, dat de VS geen internationale territoriale wijzigingen zou erkennen die door geweld waren afgedwongen. In eerste instantie gericht tegen de roofzucht van Japan in China, was deze doctrine nog steeds van toepassing op de annexatie van de Baltische Staten door de Sovjet-Unie tot 1991, toen ze hun onafhankelijkheid herwonnen. Zelfs nu nog kan deze doctrine aan de orde komen als Obama en Hu Jintao met elkaar spreken over Tibet.

[2] Zijn levensloop is beschreven door David Kahn: The Reader of Gentlemen's Mail: Herbert O. Yardley and the Birth of American Codebreaking (Yale University Press 2004) (ISBN 978-0-300-09846-4)

[3] Ik vind het onbegrijpelijk dat iemand met Stimsons capaciteiten ooit zo’n naïeve uitspraak heeft kunnen doen als: "Gentlemen do not read each other's mail." Misschien had het te maken met de economische crisis die net was ingeluid door de Wallstreet Crach. Politici verliezen dan in hun bezuinigingsdrift wel vaker hun verstand. Maar het kan ook zijn dat dit waanidee hem is aangepraat door Britse vrienden. Engeland had namelijk al honderden jaren ervaring met het lezen van andermans brieven en vond het prettiger dat anderen dat niet deden. Waarschijnlijk waren de Britten ook volkomen op de hoogte van de inhoud van Stimsons liefdesbrieven aan zijn vrouw.

[4] The American Black Chamber, voor $ 12,24 te bestellen bij amazon.com.

[5] SIPRnet = Secret Internet Protocol Router Network

[6] JWICS =  Joint Worldwide Intelligence Communications System.  Samen met het SIPR-net vormt dit een soort super geheim internet. Het wordt voornamelijk gebruikt binnen de veiligheids gemeenschap.  

[7] Of veranderen de tijden omdat de mensen veranderen?

[8] Dat is inderdaad geen goed uitgangspunt voor samenwerking met Leefbaar Zeewolde, dat zich vierkant opstelt tegen de annexatiedrang van Almere.