Entrée
Woensdagavond lees ik in Almere Vandaag dat meneer Pet (GroenLinks) en meneer Huis (Leefbaar Almere) aansturen op een monsterverbond van kleine partijen, waarvoor mevrouw Kuipers (D66) ook zal worden uitgenodigd. Deze partijen willen, zoals Ruud Pet het verwoordt: “straks niet aanschuiven in een college alleen maar om er voor te zorgen dat er een meerderheid kan worden gevormd. Wij willen daadwerkelijk iets toevoegen. Dat betekent dat je je niet vrijwillig naar de slachtbank moet laten leiden." Hij is wel bereid compromissen te sluiten, maar er moet wel iets van zijn speerpunten overeind blijven.

Het argument van meneer Huis om deze samenwerking aan te gaan oogt minder sterk: “In de oppositie hebben wij in de afgelopen vier jaar uitstekend samengewerkt." Dat zal waar zijn, want het is immers niet zo moeilijk om gezamenlijk ergens tegen te zijn. Om eensgezind doelen te formuleren en die dan in goede harmonie vier jaar lang na te (blijven) streven is echter andere koek.  
Een ding was wel duidelijk. De beide heren mikten op een andere coalitie dan met de PVV, want die had samenwerking met LA al a priori uitgesloten. Dat ze hiermee de situatie goed ingeschat hadden hoorden we donderdagmorgen uit de mond van de Gouwleider zelf, toen hij aangaf de opdracht om een coalitie te vormen te zullen teruggeven. Hij had deze coalitie willen realiseren op basis van ‘meer veiligheid, lastenverlichting voor de burger en minder islam’ (als je het geluidsfragment beluistert wordt dit laatste element bijna onverstaanbaar uitgesproken). Helaas willen andere partijen de PVV op deze drie punten niet tegemoetkomen.

Adagio
Het grote zwartepietenspel is daarmee gestart en iedereen probeert met veel elan zijn kaarten weg te spelen. Arno Visser vindt het bizar dat dit besluit na verkennende gesprekken van een half uur al wordt genomen, De Roon wijst dat in een vroeg stadium de PvdA samenwerking met de PVV al heeft uitgesloten en refereert nog maar eens aan het grote aantal inwoners dat op zijn partij heeft gestemd; zij verwachten wel iets van hem.
Soms wordt ik er moedeloos van. Hoe vaak moet ik nog zeggen dat slechts een minderheid van de kiezers achter één of meer van de PVV-doelstellingen staat en dat een overgrote meerderheid van de kiesgerechtigden ze blijkbaar helemaal niet ziet zitten?

Donderdagavond gaat het spel verder en kunnen we genieten van een debat in de raad over de wijze waarop de PVV de coalitiebesprekingen heeft gevoerd en inmiddels beëindigd. Aan een ding kan na dit debat niet meer getwijfeld worden; als meneer De Roon in de afgelopen periode als buitengewoon zwijgzaam is overgekomen, komt dat niet omdat hij niet kan praten, argumenteren of debatteren. Hij is niet voor niets advocaat-generaal geweest en demonstreert wel degelijk zijn vaardigheid in deze debatten. Het is een beetje jammer dat hij nogal eens een dooddoener gebruikt, die hij waarschijnlijk van zijn baas heeft geleerd: ‘dat is (allemaal) onzin’. 

Toch wist hij zich goed staande te houden onder de beschuldiging dat hij er de kantjes van had afgelopen, omdat een aantal half uurs gesprekken nooit voldoende konden zijn om tot de onhaalbaarheid van een coalitie te concluderen. Hij maakte in zijn verweer goed gebruik van een zwakheid die bijna algemeen heerst bij de leidende politici van Almeerse partijen;  ze kunnen geen microfoon, tv camera of schrijvende journalist zien, zonder spontaan hun diepste zielenroerselen wereldkundig te maken. Ik heb daar al vaker op gewezen. Terwijl De Roon nog bezig was met zijn verkennende gesprekken, rolden ze bijna over elkaar heen om wereldkundig te maken dat voor hun partij geen samenwerking met de PVV mogelijk was. Het is dan niet zo vreemd dat De Roon, op basis van deze publieke uitlatingen concludeert dat het geen zin meer heeft om aan een dood paard te trekken. 

U mag het me kwalijk nemen, maar ik vind het niet getuigen van buitengewoon tactisch inzicht om iemand deze uitweg op een presenteerblaadje aan te bieden. Als iedereen zijn mond had gehouden tot De Roon over de eerste ronde gesprekken had gerapporteerd, had hij moeten vertellen hoe hij zijn drie ideologische stokpaardjes wilde berijden, waarom dit wel of (nog) niet was gelukt en wat hij er verder aan wilde doen. Door de overhaaste reacties van de andere partijen kreeg hij nu ook nog eens de gelegenheid om zijn Calimero-klacht over de ‘bestuurlijke elite’ te lanceren. 

Variations
Het debat verliep overigens langs voorspelbare lijnen, maar niet volgens de lijn die Arno Visser aangaf: ‘Zeg wat je denkt en denk wat je zegt’. Hoe hij erbij komt dat dit een bekende politieke deugd zou zijn is mij een raadsel. Meneer Ruud Pet legde daar terecht de vinger bij, toen hij zei dat de andere partijen deden alsof ze het jammer vonden dat het de PVV niet gelukt was een coalitie te vormen. Hij was niet van plan te huichelen en verklaarde dat hij er niet om kon treuren dat deze poging mislukt was met dank aan meneer De Roon voor de opgeworpen blokkades. Meneer Frits Huis verklaarde dat hij nog nooit zo tevreden was geweest over een gesprek dat hij niet gevoerd had, maar wreef het er bij De Roon er nog wel even in, dat hij het toch wel merkwaardig vond dat zijn ‘bruine draad’ (waarvan De Roon een bruin hemd had gebreid) tot excuses aan de kiezers van de PVV had moeten leiden, maar dat hij niets van excuses had gehoord over uitspraken in de open-besloten partijbijeenkomst van de PVV in de Topsporthal. Daar had meneer Wilders de PvdA ongestraft ‘Partij van de Arabieren’ kunnen noemen en mensen die op deze partij stemden kunnen diskwalificeren als ‘stemvee’. De Roon voelde zich niet geroepen hier op in te gaan. 

Meneer Muurlink van de PvdA richtte zijn pijlen vooral op de slecht onderbouwde bezuinigingsvoorstellen van de PVV en betwijfelde openlijk of die partij wel een doordachte lijst van bezuinigingen kon presenteren, die De Roon hem wel had toegezegd. De Roon vond dat hij niet meer aan deze toezegging gehouden was, vanaf het moment waarop Muurlink in het openbaar al had afgehaakt. Dan hield hij zijn kaarten liever voor zich. De suggestie van meneer Arno Visser dat de PVV had moeten proberen een grote coalitie te smeden met de VVD en de PvdA, werd terecht door De Roon als niet-realistisch bestempeld, gezien de publieke uitspraken van de PvdA. De mooie voetbalmetafoor over de PVV die een Schwalbe zou hebben gemaakt, was dus leuk gevonden, maar niet echt doeltreffend. Tenslotte bleek ook nog dat niet alle partijen een gesprek van slechts 30 minuten hadden gevoerd. Mevrouw Roelie Bosch vertelde dat de ChristenUnie en De Roon bijna een uur hadden gesproken over allerlei onderwerpen. Het was haar duidelijk dat er op een aantal punten onoverbrugbare verschillen tussen beide partijen liggen, maar naar de andere kant zag ze ook wel mogelijkheden om in deze raadsperiode op onderdelen wel goed samen te kunnen werken. Daarmee was ook wel het meest positieve in dit debat gezegd. 

Meneer De Roon zal het op een andere manier naar zijn achterban willen uitleggen, maar de naakte waarheid is, dat  alle andere partijen ook voor meer veiligheid zijn, maar niet op de grove manier waarop de PVV zich dat voorstelt. Ze willen ook allemaal liever lastenverlichting dan verzwaring, maar vinden het pure volksverlakkerij onder de gegeven omstandigheden hierover beloften te doen, terwijl alle tekenen erop wijzen dat we de broekriem zullen moeten aanhalen. Tenslotte willen ze ook geen islamocratie, maar zijn ze niet bereid daarvoor de godsdienstvrijheid en de gelijkheid van alle inwoners voor de wet op te offeren.
Het is een pure parlementaire conventie dat de grootste partij het voortouw mag nemen bij collegevorming, maar laat de grootste dwerg zich dan niet inbeelden dat hij daarmee opeens een reus is geworden die iedereen zijn wil kan opleggen, met een beroep op de ’stem van het volk’.

Coda
Hoe moet het nu verder? Alphons Muurlink stelde voor dat de PvdA als tweede grootste partij volgende week met een voorstel naar de raad zou komen. Dat voorstel had hij nu nog niet want hij was zo verrast door de snelle gang van zaken dat hij er nog niet serieus over had kunnen nadenken. Zou hij echt denken, dat we naïef genoeg zijn om te geloven dat hij daar niet aan gewerkt heeft vanaf het moment dat De Roon met zijn pogingen begon? Arno Visser ziet meer in een informateur namens de hele raad en niet op voordracht van de PvdA, omdat deze partij dan nog wel de tweede grootste mag zijn, maar tegelijk fors verloren heeft bij de verkiezingen. Niet expliciet gezegd, maar volgens mij wel degelijk impliciet bedoeld is de wens van de VVD om toch nog tot een grote coalitie te komen, dus inclusief PVV. Ik durf te voorspellen dat een voorstel van de PvdA volgende week niet voetstoots zal worden overgenomen. 

Ik durf ook wel te voorspellen dat die grote coalitie waar Arno Visser van droomt er ook niet zal komen. Het zijn namelijk niet zozeer de onderliggende sentimenten die de PVV gouvernementeel onaanvaardbaar maken. Dat is wel de omstandigheid dat ze die niet op een moreel, wettelijk en financieel verantwoorde wijze wil realiseren, maar via het aanwakkeren van achterdocht en haat tussen bevolkingsgroepen.
Het lijkt er haast op, dat meneer Wilders in Cato de Oudere een inspirerend voorbeeld ziet. Als je maar lang genoeg blijft herhalen dat Carthago verwoest moet worden, dan gebeurt dat ook wel een keer. Maar Geert is geen Cato en Nederland is gelukkig niet het Romeinse rijk. Het voortdurend reciteren van de partijmantra’s zonder daar realistische politieke middelen aan te koppelen, zal uiteindelijk evenveel effect hebben als de slogan die vroeger Boer Koekoek in de mond werd gelegd: ‘Voorts ben ik van mening dat heel Nederland ’n meter opgehoogd moet word’n, zodat de boer’n niet meer zo diep hoev’n te bukk’n.’

Misschien is het een goed idee als meneer Wilders eens een tijdje de praattank in Den Haag gaat verwisselen voor een denktank in de VS, zoals Ayaan Hirsi Ali ook heeft gedaan. De afstand tot het Haagse gebeuren schijnt stimulerend te werken voor het ontwikkelen van nieuwe inzichten en hij zou daar misschien een studie kunnen maken van het opgaan, blinken en verzinken van de Boerenpartij.

 

Jelte Huizenga
ChristenUnie raadslid 2006-2010