Peanuts
Nee, het gaat me nu niet om de stripfiguren die 60 jaar geleden ontsproten aan het creatieve brein van Charles Schultz, maar om een recent bericht dat ons meldde dat het kabinet burgers toestemming geeft om vanaf 15 september hun spaarloon op te nemen. Het gaat om ruim 4 miljard euro, opgepot tussen 2006 en 2009. Deze manoeuvre is bedoeld om te helpen de economie uit het dal te trekken door burgers te stimuleren wat losser met hun geld om te gaan, vooral in de periode rond Sinterklaas en Kerst. Helaas komt het te laat om nog een paar vuvuzela’s of een kaartje voor de WK-finale in Kaapstad mee aan te schaffen.
We hebben zoiets al eens eerder gedaan, in 2005. De 2,3 miljard euro die toen werd vrijgegeven, heeft volgens het CBS de economie geen centimeter vooruitgeholpen. De vooruitzichten dat dit nu wel zal gebeuren met de nieuwe 4 miljard zijn dus bepaald niet rooskleurig. Economen vinden dat ook niet vreemd, want wie meedoet aan een spaarloonregeling omdat hij dat geld niet direct nodig heeft, zal het ook niet meteen over de balk gaan gooien als het ineens vrij besteedbaar wordt.   

Dat ik deze financiële stimulans kwalificeer als apennootjes is niet omdat het om een klein bedrag op zich gaat, of omdat het waarschijnlijk geen echt stimulerend effect zal hebben, maar omdat het in het niet valt bij andere bedragen die ik eind vorige week voorbij zag komen. Volgens het CBS zouden Nederlanders sinds februari dit jaar elke maand een slordige 15 miljard euro hebben laten bijschrijven op hun spaarrekening. Als niet-econoom lijkt mij dat op ongeveer 75 miljard te zijn uitgekomen tegen eind juni en, als deze trend zich voortzet op een kleine 150 miljard tegen het einde van het jaar. Als ik het me goed herinner wil de VVD, als leidende partij, tot 2015 30 miljard euro bezuinigen om de staatsfinanciën weer in evenwicht te brengen, ofwel 20% van het bedrag dat in één jaar lijkt te worden gespaard. 

Ik zou me kunnen voorstellen dat de vingers van een minister van financiën jeuken om dit ondergrondse geldmeer aan te boren, bijvoorbeeld door een tijdelijke spaartax van 10% in te voeren op alle bedragen die naar spaarrekeningen worden overgeschreven. Dat zou alleen al dit jaar 15 miljard hebben kunnen opleveren. Dan moet de overheid nog wel steeds bezuinigen, maar misschien zou de last hiervan dan verschoven kunnen worden van het bezuinigen op mensen die geen bijdrage kunnen leveren aan deze enorme besparingen, naar onderwerpen die de overheid zelf slanker en minder kostbaar kunnen maken. Er zit misschien nog een voordeel aan zo’n ingreep. De Nederlanders kennende, zullen ze waarschijnlijk niet gecharmeerd zijn van deze vernieuwende aanpak en dat zal hun neiging om liever zelf het geld uit te geven dan een deel aan de staat te doneren bevorderen. Dat is dan geld dat in de economie terechtkomt en daarmee ook weer extra inkomsten voor de staat zal opleveren. Dat willen we toch graag? Waarschijnlijk lukt het op deze manier beter dan met het vrijgeven van het spaarloon en als dat niet het geval mocht zijn heeft ons land in elk geval het gat in de staatsfinanciën al voor een goed deel dichtgetimmerd. Over win-win situaties gesproken. 

Er zal vast geroepen worden dat dit een oneerlijk voorstel is, maar ik weet niet of ik daar echt van onder de indruk moet zijn. Het geld wordt gehaald waar het zich bevindt en niet bezuinigd op mensen die het niet hebben. Verder kunnen we wel heel erg ons best doen om de oorzaken van de krediet- en economische crises neer te leggen bij een aantal prominente figuren en organisaties die het wel erg bont hebben gemaakt, maar ik twijfel er nauwelijks aan, dat iedereen die enig geld heeft er in meerdere of mindere mate (ook al is het onbewust en onbedoeld) aan heeft meegewerkt om deze situatie te laten ontstaan. Het lijkt me dan moreel verantwoord om ook allemaal onze verantwoordelijkheid te nemen bij het oplossen van het probleem. Mijn voorstel lijkt een beetje op het praktische advies dat ik wel eens gehoord heb als iemand een onbedoelde wind had gelaten: “als we allemaal één keer onze neus ophalen, is het weg.” 

‘Deskundigen’ die al beginnen hun neus op te halen over mijn voorstel wil ik aanraden blij te zijn met ondeskundige burgers die willen meedenken. Misschien zijn zij wel beter in staat out of the box te denken dan de professionals die met elkaar van de tv zo’n oninteressant medium maken. 

Tyfoonnavigatie
Het is moeilijk een tropische storm gaande te houden in een glas water, laat staan in een eierdopje zoals afgelopen donderdag het geval bleek te zijn. Meneer Van Dijk van de PVV besefte dit blijkbaar niet en deed zijn best het natuurgeweld nog iets aan te wakkeren, maar werd daarbij wel heen en weer geslingerd op de golven van zijn eigen welsprekendheid. Dan raak je wel eens je gevoel van richting kwijt. Zo kun je dan op het ene moment beweren dat mevrouw Jorritsma zelf al het protocol heeft doorbroken met haar ontkennend antwoord en even later dat, als ze maar gezegd zou hebben ‘geen commentaar’, ze zich wel aan dat protocol zou hebben gehouden, maar dat bij de gemeenteraad dan de voelsprieten zouden zijn opgestoken en dat die raad dan zijn controlerende taak had kunnen uitoefenen door aan haar te vragen wat ze precies bedoelde met ‘geen commentaar’. 

Wat meneer Van Dijk ons blijkbaar probeert bij te brengen is, dat het woord ‘nee’ de vertrouwelijkheid doorbreekt, maar dat het woord ‘geen commentaar’ die vertrouwelijkheid handhaaft. Hoewel hij en meneer Frits Huis bondgenoten leken in deze affaire, had hij zich misschien vooraf door deze gepokte en gemazelde journalist moeten laten informeren over de betekenis die de journalistiek in het echte leven hecht aan deze uitdrukking; namelijk de absolute legitimatie om over het onderwerp in kwestie, alle mogelijke en onmogelijke suggesties de wereld in te helpen. Dat hij zich zelf ook niet helemaal gelooft, laat hij even later doorschemeren door te zeggen dat bij de raad de voelsprieten zouden zijn opgestoken, als ze over het ‘geen commentaar’ zouden hebben gehoord en daarin een aanleiding zou hebben kunnen vinden om dan de burgemeester daarover op de pijnbank te leggen. Dat hij helemaal uit de koers is geslagen demonstreert hij door zoiets te zien als behorende tot de controlerende taak van de gemeenteraad. De Almeerse gemeenteraad zou dus een controlerende taak hebben met betrekking tot de burgemeesterskeuze van Amsterdam of met betrekking tot de carrièrewensen van mevrouw Jorritsma? Hoe verzint een mens het? Of is dit de manier waarop je anti-elitaire politiek bedrijft, without rhyme or reason? 

De coalitiepartij D66 vond bij monde van de heerJan Lems eigenlijk het sop de kool niet waard, maar ook dat ze de gelegenheid moest waarnemen om een heel oud 45-toerenplaatje op te zetten. Het was de grijsgedraaide schijf met de suggestie om niet alleen de vertrouwelijke keuze van burgemeesters, maar zelfs het geheim van Soestdijk af te schaffen, zonder verder daadwerkelijk op het probleem in te gaan. 

Niet alle oppositiepartijen waren zo diep in hun ziel getroffen door deze ‘affaire’ als Leefbaar Almere en de PVV. De heren Ruud Pet (GL) en Mulckhuijse (SP) stemden in grote lijnen overeen in hun nuchtere standpunt dat ze alleen politiek geïnteresseerd zijn in het functioneren van de burgemeester in Almere. De SP-er zag ook niet zoveel bezwaren tegen het vertrouwensproces, want als hij solliciteert naar het directeurschap van Philips en slechts vierde wordt, heeft hij er ook geen behoefte aan dit aan de grote klok te hangen. Hij had meer moeite met een vertrouwenscommissie die het niet zonder incontinentieluiers kan doen. 

De heer Hasper (CDA) zag het ook niet als een probleem en meende integendeel dat het ‘in zijn hemd staan’ waar  de heer Huis over klaagt, bij deze tropische temperaturen wel eens verfrissend zou kunnen werken. 

Mevrouw Bosch (ChristenUnie) zag in de ophef die LA en PVV veroorzaakt hebben eerder een bevestiging van de waarde van de vertrouwelijke procedure dan het tegendeel en meende, in tegenstelling tot de heer Lems, dat zulke uitbarstingen niet voorkomen zullen worden door de hartenwensen van D66 in praktijk te gaan brengen. Zij vond ook dat ambitie niet gelijkgesteld mag worden aan ‘ik heb er geen zin meer in’. Wat dat betreft zou ze zich meer zorgen hebben gemaakt als mevrouw Jorritsma naar Almelo had gesolliciteerd dan naar Amsterdam. 

Het college roerde zich nauwelijks in het debat, in lijn met zijn eerdere schriftelijke mededeling dat over een vertrouwelijke procedure geen mededelingen zouden worden gedaan, maar wethouder Steunenberg corrigeerde wel een misvatting van de heer Pet, die had gesteld dat de vertrouwensprocedure op gewoonte berust, met te verwijzen naar de wettelijke onderbouwing ervan in art. 61 van de Gemeentewet. 

Eigenlijk verwachtte ik dat hiermee het debat wel afgerond zou kunnen worden, maar de aanstichters dachten daar anders over. Zij wilden de vertrouwensprocedure en het ontkennende antwoord los van elkaar zien. Dat de aard van dit antwoord alleen in de context van die procedure zinvol kan worden behandeld, scheen hen niet te deren. Het herinnerde mij een beetje aan een discussie die tijdens de Tweede Wereldoorlog in christelijke kringen wel werd gevoerd; ‘mag je liegen tegen iemand die je vraagt of je onderduikers in huis hebt’. Ik denk dat meneer Van Dijk er geen bezwaar tegen zou hebben gehad om tegen de bezetter te liegen, terwijl hij het ‘liegen’ tegen de media in deze context eigenlijk wel als doodzonde wil aanmerken. Het is verfrissend een PVV-er als moraalridder te mogen ontmoeten, maar misschien had hij zich eerder moeten afvragen of het moreel wel verantwoord is dat journalisten vragen stellen waarvan ze op grond van de wet het antwoord niet mogen weten. Het lijkt toch wel erg veel op uitlokking om de wet te overtreden. Misschien kan meneer Huis wel een vraag in die richting opnemen in het raadspanelonderzoek dat hij heeft aangekondigd. 

De rest van het heen en weer heb ik maar voor gezien gehouden. Het was me al helemaal duidelijk geworden dat het navigeren in een tyfoon die je zelf hebt veroorzaakt geen sinecure is, zelfs al vindt die plaats in een eierdop. Tegelijk is dit ook geen spektakel dat onbeperkt mijn aandacht kan claimen. 

Het valt niet te ontkennen
dat de zomer in het land is. Een van de sterkste bewijzen hiervoor vind ik altijd in de aantallen fietsers die ik naast de weg driftig en bezweet banden zie plakken. Misschien behoort u tot de mensen die op basis van waarschijnlijkheidsanalyses toch ver weg op vakantie gaan en ik wens u dan een mooie reis en veilige terugkeer. Maar ik wil geen gegriep horen als u bij terugkeer verneemt dat wij tijdens uw afwezigheid volop hebben genoten van een zomer zoals die maar eens in de honderd jaar voorkomt.
Nog een leuke reistip. In deze periode komen er in de Chinese Zee echte tyfoons, of Taifoens, zoals ze daar heten voor. Als het recente gepruttel in de Almeerse gemeenteraad u heeft teleurgesteld, kunt u daar uw hart misschien ophalen bij het geweld van een echte Grote Wind. 

Jelte Huizenga
ChristenUnie raadslid 2006-2010