We zijn weer een land van normen en waarden,
waar het woord ‘respect’ in grote letters in het vaandel geborduurd staat. Een mooi onderwerp om het jaar mee af te ronden.
Na de periode van met Paars gedachtegoed opgestookte maatschappelijke normloosheid, begint langzaamaan een besef van normen weer terug te keren in ons land. En dat gaat soms al heel ver; tijdens de nieuwsuitzending op 14 december hoorde ik dat de filelengte 20 km ‘boven de norm’ zat.

Op andere plaatsen gaat de vooruitgang nog wat hortend en stotend, bijvoorbeeld als het Hof van Discipline[1] de Marokkaanse advocaat Mohammed Enait toestaat met zijn pet op te blijven zitten als de rechter de rechtszaal betreedt of verlaat. Er zouden geen wettelijke regels zijn die bepalen dat Enait moet gaan staan of zijn hoofd ontbloten. Het zou maar een gewoonte zijn en rechters zouden vaak al in de zaal zitten voordat partijen binnenkomen; bovendien was het volgens het hof niet Enaits bedoeling[2] de rechter geen respect te tonen.
Ik heb er een hekel aan een hele beroepsgroep over één kam te scheren, maar dit lijkt toch erg veel op ‘goedkope advocatensmoesjes’.

Ik krijg er geen beter gevoel bij als ik meneer Spong[3] hoor verklaren dat het Hof helemaal gelijk heeft; iets dat hem niet vaak over de lippen komt. Als hem gevraagd wordt: “Is er dan nog wel genoeg respect voor de rechter?” is zijn antwoord: “De eerbied moet wederzijds zijn. Advocaten zijn in elk opzicht gelijkwaardig aan een rechter. Het opstaan getuigt van misplaatste nederigheid. Het geeft aan alsof wij een soort Organ der Rechtspflege zijn. Dat zijn we dus helemaal niet. Daarom moeten dit soort flauwiteiten eruit.”  Hij demonstreert hiermee niet alleen een lichte vorm van hoogmoedswaanzin, maar ook dat hij er niet wars van is goedkope advocatentrucs te benutten; bijvoorbeeld door met Duitse termen een Nazistisch rookgordijn voor de hele zaak op te trekken om het heldere zicht te belemmeren. Maar misschien is het geen vreemde uitspraak voor een advocaat die eerder ook al beweerde "Al Qaida bestaat gewoon niet. Al-Qaida is bedacht om zo Osama Bin Laden te kunnen beschuldigen van leiding geven aan een wereldwijde criminele organisatie. Al-Qaida is een spookbeeld.”[4] Ik kan me voorstellen dat er mensen zijn die voor de zekerheid het telefoonnummer van zijn advocatenkantoor in hun agenda hebben genoteerd. 

Een hele andere man is de Rhenense VVD-fractievoorzitter Arjen Bonnema. Hij constateerde onlangs dat de route van de Giro d’Italia op zondag 9 mei 2010 door de kern van het christelijke dorp Achterberg voert. Hij riep het gemeentebestuur op, aan de organisatie te vragen of de route niet om Achterberg heen geleid kan worden. Hij motiveerde dit met:”De zondag wordt door grote groepen plaatsgenoten, met name in Achterberg, gerespecteerd als rustdag’’ en “De kerkgang mag niet gefrustreerd worden maar moet gerespecteerd worden.’’ Deze VVD-politicus ligt enkele lichtjaren voor op zijn burgemeester (tevens portefeuillehouder) en partijgenoot Van Oostrom, die verbijsterd reageerde op de aangenomen motie: “Ik viel bijna van mijn eigen politieke geloof toen ik zag welk logo boven deze motie stond.’’ Eén liberale zwaluw maakt blijkbaar nog geen zomer voor een partij, waar echt respect tonen voor godsdienstige gevoelens nog steeds not done is. Ik vind overigens wel dat deze reactie beter past bij een VVD-verlengstuk dan bij een burgervader, van wie we in het algemeen toch verwachten dat hij zich enigszins boven de partijen kan plaatsen. 

Op het terrein van normen en waarden neemt de banksector ook nog steeds een aparte plaats in. Het niveau van bonussen in de bancaire wereld houdt verband met gemaakte rendementen en genomen risico’s. Dat deze bonussen uitgerekend in het crisisjaar 2009 tot nieuwe hoogten zijn gestegen, illustreert dat banken al weer behoorlijke risico’s durven nemen. En dat is zorgwekkend, want juist dit gedrag speelde een belangrijke rol in het ontstaan van de kredietcrisis.[5] De gemiddelde bankier lijkt nog weinig geleerd te hebben, of ze staan nog op de wachtlijst voor een cursus financiële ethiek.  Mooie woorden hebben we genoeg gehoord dit jaar, maar nog meer klachten van bedrijven en personen over de krampachtigheid waarmee banken krediet verstrekken, ondanks het goedkope geld dat centrale banken aan hen verstrekken. Terwijl dus winsten en bonussen weer toenemen blijven de oude rekeningen op de tafel van de belastingbetaler liggen, om betaald te worden vanaf 2011. Daar valt in moreel opzicht nog een wereld te winnen. Minister Wouter Bos wil dat onder andere doen door de bonussen af te romen. Misschien helpt dat even, maar zolang ze daar niet afstappen van het vereren van de Mammon, mogen we er op rekenen dat deze steunpilaren van de maatschappij wel andere manieren zullen vinden om een volgende crisis te organiseren. 

Je realiseert je ook dat normen en waarden dan wel terug mogen zijn, maar dat dit nog niet betekent dat het normbesef ook diep in alle zielen is doorgedrongen. In elk geval niet bij de ca. 40.000 hardwerkende Nederlanders die aan de belastingdienst hebben opgegeven dat ze nauwelijks privékilometers in hun leaseauto’s rijden[6]. En dit aantal is waarschijnlijk nog maar het topje van de ijsberg. Deze medeburgers brengen het adagium ‘belasting betalen is voor de dommen’ in de praktijk, want dom zijn ze beslist niet, als je moet afgaan op de creatieve manoeuvres die ze weten te verzinnen om hun valse aangiftes aannemelijk te maken.
Maar nu hebben de jachthonden van de jager (Jan-Kees bedoel ik) bloed geroken en deze zwartrijders (vernieuwde en verbeterde versie) gaan geld opleveren voor de schatkist, net als al eerder de zwartspaarders. Het lijkt me geen gek idee om de rest van de aangiftes van deze zwartrijders ook eens door het belastingtechnische equivalent van een MRI-scanner te halen, want een van de aantrekkelijke aspecten van creativiteit is, dat het moeilijk grenzen kan zien zonder eroverheen te gaan.

Toch vraag ik me af hoeveel van deze weggebruikers het afgelopen jaar knarsend op hun morele tanden in de file hebben staan luisteren naar het nieuws over al die (nog harder werkende) bonusjagers, over wie de klok geluid werd omdat ze in het gat gevallen waren dat ze met hun mateloze hebzucht voor de wereldeconomie gegraven hadden. Ze hebben toen vast niet gedacht aan een beroemde uitspraak: “Vraag niet voor wie de klok geluid wordt, hij luidt voor jou”[7]

Krokodillentranen
”Als deze plannen doorgaan is het de doodsteek voor het centrum van Haven'', aldus de spreekbuis van Weernekers Holding B.V., met een Albert Heijn filiaal in het centrumgebied van Almere Haven. Deze uitbater is 'onaangenaam verrast' door het voornemen van de gemeente om op de locatie van het kantoorpand Markenpoort en de oude studio van Cinevideo aan de Ambachtsmark een buurtwinkelcentrum en woningen te realiseren.[8]
Een belangrijke grief schijnt te zijn dat hij niet eerst geconsulteerd is, voor de gemeente een besluit nam. “Wij moeten in de krant lezen dat het bestemmingsplan wordt gewijzigd voor deze plannen. Hier zijn we echt van geschrokken. Sinds 1997 wordt er in Haven een speciaal beleid gevoerd dat voorziet in een sterk centrum met winkels in Haven en een aantal wijkwinkels. Dit beleid is opgezet om het centrumgebied te versterken en nu wordt het overboord gegooid.''
De nieuwe winkels, waaronder een supermarkt van concurrent Bun, leiden volgens Weernekers tot aantasting van het centrum. “Deze locatie ligt aan de toegangsroute naar het centrum. Doordat het makkelijker te bereiken is, zullen mensen eerder daar heen gaan. Al het werk wat gedaan is om het centrum aantrekkelijk te maken, wat gelukt is, is hiermee dus voor niks geweest.''
Gelukkig kiest Weernekers voor een positieve insteek; behalve dat hij de gemeente oproept het oude beleid voort te zetten doet hij ook een aanbod: “Daarnaast willen we samen met de gemeente kijken hoe we het winkelaanbod in Haven verder kunnen versterkten en wellicht kunnen we gezamenlijk een passende bestemming voor de locatie vinden.''
De tranen springen je zomaar in de ogen bij de jammerklacht van deze getroffen middenstander. Maar dan herinner je je ineens dat deze zelfde Weernekers enkele malen heeft geprobeerd een grote supermarkt pal naast de Westerdreef te vestigen, op spuugafstand van het centrum. En het winkelaanbod in de rest van Haven heeft hij vast versterkt door het pand van de buurtsuper in de Gouwen op te kopen, toen die het niet langer kon bolwerken. Vervolgens heeft hij het leeg laten staan, zodat er geen andere zelfbediener in kon komen. Het verdwijnen van deze winkel heeft hij daarna aangegrepen om de bewoners in die wijken te verleiden achter zijn plannen voor de Westerdreef  te gaan staan. Zijn belangstelling voor buurtsupers valt misschien ook af te meten aan de deplorabele staat waarin zijn AH winkel in Oldewierde verkeert.[9]

Militair offensief in Uruzgan
Deze keer was het offensief niet gericht tegen de levens van de Talibanstrijders, maar op de harten van de Afghaanse soldaten die Nederland in Uruzgan opleidt. Zij kregen afgelopen maandag twintig Arabische exemplaren van de koran Volgens een woordvoerder van Defensie waren de korans bestemd voor privégebruik in afgelegen buitenposten van het Afghaanse leger, maar daarnaast ook bedoeld om soldaten te leren lezen en schrijven. “In de Afghaanse cultuur is de koran het eerste boek waarmee mensen leren lezen. In die zin past dit in het trainingsprogramma dat Nederland in Uruzgan geeft aan Afghaanse militairen.’’ 

De eerste soera was nog niet gelezen of de stoomketel die Tweede Kamer heet, liet al overdruk ontsnappen via de sirenes.
Joël Voordewind (ChristenUnie): “Stom. Dit had nooit mogen gebeuren. Scheiding van kerk en staat betekent dat je als overheid geen korans of bijbels gaat uitdelen. Dit is echt een verkeerd cadeautje voor de Afghanen.’’
Kees van der Staaij (SGP): “Onbegrijpelijk en ongelukkig. Schrijnend is bovendien dat het van christenen in Afghanistan niet eens geduld wordt dat zij Bijbels mogen bezitten. Afghanistan staat hoog op de ranglijst van landen waar christenen vervolgd worden.’’
Hero Brinkman (PVV), iets genuanceerder: “compleet belachelijk”, dat het Nederlandse leger korans uitdeelt. Hij eist dat minister Eimert van Middelkoop (Defensie) de korans laat terughalen, want hij vraagt zelf ook regelmatig cadeautjes terug als hij achteraf spijt krijgt van zijn gulheid. 

Terecht liet minister Van Middelkoop weten met deze geste “niet gelukkig” te zijn en dat dit initiatief “niet voor herhaling vatbaar” is.  Gelukkig zei hij erbij niet te twijfelen aan de goede bedoelingen van de Nederlandse militairen die het initiatief namen tot het schenken van de korans. Daar wil ik toch wel even aandacht voor vragen. Hoewel ik het met Joël Voordewind eens ben voor wat betreft de verhouding van kerk en staat, en met Kees van der Staaij over de deplorabele toestand van de godsdienstvrijheid in Afghanistan, wil ik er toch op wijzen, dat militairen wel lintjes hebben gekregen voor dubieuzere acties. Deze soldaten voelen zich verantwoordelijk voor de mensen die ze moeten opleiden, ze signaleren hiaten in kennis en vaardigheden en proberen daar iets aan te doen in de context van het land waarin ze moeten werken. Dus, foute actie, maar hulde voor de instelling die tot deze actie leidde.

Nujood
heet het aardige meisje van wie hier een foto is afgedrukt. Ze is tien jaar en misschien heeft u haar wel eens gezien in de buurt van een basisschool. Het is een meisje met pit; als je haar vraagt wat ze wil gaan doen is haar antwoord: “Eerst de school afmaken en dan naar de universiteit.” 

Maar, als u denkt dat u haar wel eens gezien hebt in Almere, vergist u zich toch. Deze Nujood woont in Yemen en is een gescheiden vrouw. Op haar negende werd ze, zonder dat ze het in de gaten had, uitgehuwelijkt aan een dertigjarige man[10]. Toen ze na de bruiloft werd achtergelaten bleef ze huilen en roepen, dat ze naar huis wilde en na een week gebeurde dat ook. Maar haar vader en broers stonden erop dat ze naar haar ‘echtgenoot’ terug moest. De ‘eer’ van de familie zal wel in geding zijn geweest. Twee maal liep ze weg om hulp te zoeken bij familie en twee keer werd ze opgespoord door haar vader en broers. De derde keer dat ze wegliep nam ze wat boodschappengeld mee en gebruikte dat om ergens een taxi te nemen die haar naar het gerechtshof moest brengen. Van haar stiefmoeder had ze namelijk gehoord dat ze daar misschien wel een ontbinding van haar huwelijk kon krijgen. Ze liet zich door niets en niemand tegenhouden en kreeg tenslotte de rechter zelf te spreken, die haar eerst een paar dagen onderbracht bij zijn eigen familie. Toen haar vader en haar echtgenoot hoorden dat ze bij de rechtbank zou zijn, deden ze nog een poging haar daar vandaan te halen, maar werden voor hun moeite meteen gearresteerd tot op de dag van rechtszaak. Nujood kreeg van de rechter haar vrijheid terug, gaat weer naar school en is ook weer terug bij haar ouders. Ze weet niet wat haar vader over de hele affaire denkt, want hij praat er niet meer over. Misschien heeft het geholpen dat de ruchtbaarheid die de affaire heeft gekregen niet nadelig is geweest vanuit financieel oogpunt.
Voor de goede orde; de wettelijke minimum leeftijd voor een meisje om te trouwen in Yemen schijnt 17 jaar te zijn, maar het handhavingsbeleid laat te wensen over. Praktisch niemand trekt zich er iets van aan. [11]
 

Het is frustrerend,
dat ik in deze laatste piketpaaltjes zoveel interessante onderwerpen moet laten liggen; om er een paar te noemen: de vrienden van Berlusconi, de waarde van de bv Nederland, de temperatuurstijging door het succes van de Klimaattop en de eerste schaatsers in Friesland, de verrechtsing van het CDA?, Somalische piraten die wel en Nederlandse marinemannen die niet met de Kerst thuis zijn, zin en onzin van prepaid energy en de verdwijning van de spotvogel.
Jammer, want het zijn stuk voor stuk misschien geen wereldschokkende zaken, maar toch wel aardig om in het voorbijgaan aandacht aan te schenken. 

Gelukkig is er één verhaal dat nog altijd wereldschokkend is, maar dat ik hier niet hoef na te vertellen, omdat het al een kleine 2000 jaar geleden is vastgelegd in het evangelie naar de beschrijving van Lucas. U kunt dat dus lezen wanneer u maar wilt. Doen! En vergeet niet om dan ook het vervolg te lezen, want dit is echt a never ending story. 

Een gelovige Kerst en een gezegend 2010 gewenst.

 
    Jelte Huizenga

[1] Gerechtshof dat klachtzaken in hoger beroep tegen advocaten behandelt

[2] Dit getuigt van een heel scherp psychologisch inzicht bij het Hof

[3] u weet wel, de advocaat die een rechtszaak mede-aanspant vanwege ‘haatzaaierij’ tegen Wilders en die meneer Pechtold verdedigt als tegen hem dezelfde beschuldiging wordt ingebracht

[4] in het AVRO TV programma Devil’s Advocate op 10 april 2009

[5] Ruud Ubels in het ND van 16-12-09

[6] ND 12-12-09

[7] Uit John Donne: Meditation 17, from Devotions Upon Emergent Occasions, 1624  

[8] AV 11-12-09

[9] Even terzijde; als we roepen om meer blauw op straat, bedoelen we niet meer AH-winkels, want daar is beslist geen tekort aan in Almere.

[10] We mogen er van uit gaan dat hierbij een som gelds van eigenaar is gewisseld. Nujood weet daar zelf niets van, maar je mag er gerust van uitgaan dat een vader zijn negenjarige dochter niet gratis weggeeft.

[11] U kunt het hele verhaal beluisteren op http://www.bbc.co.uk/worldservice/news/2009/12/091216_nujood_nh_sl.shtml