Ik ben de grootste!
‘Klap Wilders dreunt hard na bij coalitie’, kopte mijn lijfblad op pagina 3[1]. Dat zal wel, maar wat denkt u dat het heeft uitgewerkt bij grote groepen ambtenaren toen ze in de avond van 4 juni tot de ontdekking kwamen dat blijkbaar heel veel Nederlanders er niet mee zitten als Wilders zijn claim waarmaakt de grootste partij van Nederland te zijn. Ik bedoel dan speciaal die ambtenaren die enkele weken geleden in de enquête van rePublic[2] hebben geantwoord dat ze niet voor de PVV willen werken. Ik kan me zo voorstellen dat meerdere overheidsdienaars zich de volgende morgen hebben ziek gemeld en dat andere koortsachtig probeerden uit te vinden of ze wel echt anoniem hebben deelgenomen aan die enquête, of dat de BVD van de PVV hen in de toekomst toch nog kan opsporen via hun IP-adres. Mogelijk zijn er zelfs die nu spijt hebben nooit op de ChristenUnie te hebben gestemd, omdat die partij tenminste iets probeert te doen aan de bescherming van persoonsgegevens. Helaas, te laat! Calimero heeft zich van zijn eierschalen bevrijd en blijkt opeens een Europese adelaar te zijn.  

Gelukkig is er ook goed nieuws voor hen. Uit een ander artikeltje diezelfde dag citeer ik de directeur van Inlia[3], John van Tilborg, die praat over de verschillen tussen het voorgaande en het huidige kabinet voor wat betreft de behandeling van asielzoekers: ‘Verdonk had een plaat voor de kop en het hele ambtenarenapparaat stelde zich als onfeilbaar op. Kerken werden gezien als horzels die altijd wat te zeuren hadden. Ik vind het knap dat ambtenaren zo kunnen veranderen en houd het erop dat ze heel loyaal zijn om democratisch aanvaard regeringsbeleid uit te voeren’[4] 

 Deze observatie geeft Wilders twee redenen om, als hij eenmaal aan de macht is, niet te gaan uitzoeken welke ambtenaren zulke PVV-vijandige uitspraken hebben gedaan. De eerste is dat anonieme enquêtes blijkbaar niets zeggen over wat de invuller werkelijk zal doen en de tweede, dat wie zonder problemen voor Verdonk kon werken, vast trots genoeg op Nederland is om dat ook voor hem te doen. 

Voor wie spreken zij eigenlijk?
De Raad Nederlandse Detailhandel (RND) is blij dat de gemeente Almere en Unibail-Rodamco alles op alles zetten om het Stadshart rendabel te krijgen. Dat daarvoor de winkels iedere zondag open moeten en dat de ondernemers bij moeten dragen aan de marketingkosten van het centrum, zoals Unibail-Rodamco eist in een aanvulling op het huurcontract, is geen bezwaar voor de Raad.

‘De tijd van achterover leunen is voorbij’, aldus Pieter Walraven van de RND: ‘Als je Almere vergelijkt met andere nieuwe centra, zie je dat het er zeer moeizaam gaat.’

‘Dat is buitengewoon ferme taal voor winkeliers’ ben je geneigd te denken, totdat je te binnenschiet dat de RND de club is van de grote winkelketens[5]. Daar zitten echt geen winkeliers in die elke zondag zelf achter de kassa moeten gaan staan als Unibail-Rodamco zijn zin krijgt; als er al ooit een van hen achter een kassa heeft gestaan was dat in een ver, ver verleden, in de tijd dat de zondagsluiting nog verplicht was. Waarschijnlijk hebben de leidende figuren van deze club op zondagen ruimschoots de gelegenheid om achterover te leunen, of een balletje te slaan op de golfbaan, terwijl op de achtergrond het geruststellende geluid van rinkelende kassa’s klinkt.

Kijk, dat er iets gedaan moet worden om het nieuwe Stadshart meer dan een architectonisch succesverhaal te maken kan gezien worden als een nobel streven, maar waarom moet dat succes altijd over de ruggen van (andere) mensen nagestreefd worden? Misschien is het een veel beter idee om niet zoveel filialen van winkelketens in het stadshart te hebben, maar meer echte, interessante winkels. We hebben nota bene een stadshart dat er qua architectuur uitspringt, maar qua invulling een copy-paste winkelcentrum is. Waarom zal iemand uit bijvoorbeeld het Gooi naar Almere komen om te winkelen bij V&D, Gall&Gall, AH, Blokker, Bart Smit, HEMA en vergelijkbare toko’s waar je overal over struikelt?[6] En die toko’s worden tot overmaat van de ramp geleid door managers die maar één set oplossingen voor hun problemen lijken te hebben: werknemers hebben teveel vrije tijd, op de verkeerde tijden, verdienen teveel en besteden te weinig. Die eerste drie oplossingen kun je krijgen door ze op zondagen te laten werken[7], maar als je mensen er toe wilt brengen meer te besteden dan ze verdienen, kun je dat alleen doen als je ervan uitgaat dat de gemeentelijke schuldhulpverlening wel zal inspringen als het fout gaat. Dat je tegelijkertijd het touw om de nek van zelfstandige ondernemers nog wat strakker aantrekt kan dan als nuttig neveneffect worden gezien. Laten we maar heel eerlijk zeggen dat waar deze ondernemersmoraal op neerkomt in niets verschilt van die waarmee we de financiële crisis over ons heen hebben gehaald: Laat de consument zich diep in de schulden consumeren en probeer zelf een vlot achter de hand te houden voor als de volgende zondvloed komt. In hun woordenboek is consuminderen nog altijd een vies woord, als het al niet gelijk staat aan landverraad.

Beroepsdeformatie
De invoering van een kiesdrempel van vijftien zetels voor de Tweede Kamer zou de kwaliteit van het politieke debat ten goede komen; tenminste volgens directeur Roderik van Grieken van het Nederlands Debat Instituut[8]. ’Het politieke debat is niet

gebaat bij veel deelnemers. Het leidt tot onduidelijkheid bij de kiezer en het biedt degene met het meest scherpe standpunt een onwenselijk voordeel’, meent hij. De PVV van Geert Wilders profiteert hiervan, met zijn zeer uitgesproken standpunt, volgens zijn analyse. De kiezer wordt voor de keuze geplaatst: ‘Of de PVV, of een van de anderen’. De ‘weinig uitgesproken’ middenpartijen, zijn in zijn ogen daarmee medeverantwoordelijk voor de winst van de PVV. Een systeem als in het Britse Lagerhuis, waar ‘een beperkt aantal gevestigde partijen het debat met elkaar aangaan op hoofdlijnen’, maakt het de kiezer gemakkelijker, en zal de hijgerigheid van de politiek indammen, verwacht Van Grieken. 

Dat noem ik nu een voorbeeld van beroepsdeformatie om het begrip ‘politiek’[9] te reduceren tot ‘debat’. Debat is alleen maar een middel dat gebruikt kan worden om politiek te bedrijven, net als omkopen of dreigen met geweld, en in ethisch opzicht soms net zo dubieus. En, dat hij nu net het Engelse Parlement als voorbeeld moet nemen, na wat ik er de vorige week over geschreven heb! Heel toevallig is dat een forum waar een mooi debat het minste uithaalt in de dagelijkse politiek, want het debat wordt daar altijd gewonnen door de macht. Rond verkiezingen kan dat anders liggen; debatten kunnen dan wel de keuze van kiezers beïnvloeden, maar die keuze is dan wel beperkt tot welke van de twee partijen (de derde partij heeft in het algemeen geen kans) je voor maximaal vijf jaren de alleenheerschappij wil geven. Een mooi systeem voor als je kleurenblind bent en alleen in zwart-wit termen kunt denken. Het fraaiste is, dat binnen het Engelse kiesstelsel Wilders in theorie met 34% van de stemmen al in het regeerkasteel kan komen (als de beide andere partijen elkaar in evenwicht houden). Dat zou pas de hijgerigheid in de politiek indammen! Wilders heeft namelijk weinig geduld met politici die niet met hem mee willen hijgen. Eerlijk gezegd denk ik dat er betere middelen zijn om de hijgerigheid van de politiek te verminderen; verbied de tv om beelden van politici binnen een maand na de opname uit te zenden. 

Het komt me voor dat Van Grieken met zijn opmerkingen de Nederlandse kiezer in feite een brevet van domheid geeft. Als je het niet simpel voor hem maakt, komt hij er niet meer uit. 

Feestje van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)
De VNG hield deze keer haar jaarcongres in Flevoland onder het thema ‘Het talent van de gemeenten’ en Almere heeft daarin een prominente rol gespeeld. Niet alleen vanwege het onmiskenbare talent van onze burgemeester Annemarie Jorritsma om op een ontspannen manier, maar heel effectief, leiding te geven aan grote evenementen, maar ook omdat we met het Topsportcentrum in Almere Poort een locatie hebben waar je gemakkelijk 3.400 burgemeesters, wethouders en raadsleden kwijt kunt[10]. Doordat ik enigszins gehandicapt ben als gevolg van de heupoperatie van mijn vrouw heb ik niet het hele programma bijgewoond dat, te oordelen naar het aantal vermoeid ogende deelnemers dat ik op de tweede dag zag, een daverend succes moet zijn geweest. Zelf heb ik alleen de plenaire ochtendvergaderingen bijgewoond, waar het niet zo wild toeging, maar waar ik wel een aantal interessante sprekers heb gehoord, zoals prof. dr. Pieter Winsemius, lid van de WRR, die een inspirerend en soms vermakelijk betoog afstak om in elk geval de bestuurders er toe te brengen de tegenstelling tussen ‘wij’ en ‘zij’ te overbruggen[11]. Hij sprak naar mijn hart, omdat ik een voorstander ben van de dialoog tussen ‘wij’ en ‘zij’ en een tegenstander van de neiging van ‘wij’ om alles naar zich toe te trekken, maar ik heb een onrustig gevoel dat daar toch niet alles mee gezegd is. Het zal u niet bovenmate verbazen, dat mevrouw Erica Terpstra het belang van sport voor de samenleving benadrukte en daarbij de kleine gemeenten een pluim op de hoed stak: ‘De grootste talenten komen uit de kleine gemeenten’. Ik heb het dus niet voor niets altijd als een handicap ervaren dat ik in een stad geboren ben. Op de tweede ochtend kregen we een even inspirerend verhaal te horen van mr. Herman Tjeenk Willink, vicevoorzitter van de Raad van State. Maar je moest wel goed luisteren, want hij klonk een beetje alsof hij een uitspraak van de RvS, voorlas en kenners weten dat humor daarin niet een prominente plaats inneemt. Maar zijn verhaal dat uitging van Nederland als decentrale eenheidsstaat, waar de ene overheidslaag niet per definitie over de andere heerst, maar er wederzijds rechten en verplichtingen bestaan, sprak mij wel aan. 

Binnen het grote kader van de talentenjacht, hebben we verder kennis gemaakt met allerlei types ‘van het jaar’, gekozen door de VNG; zoals de overheidsmanager van het jaar, de jonge ambtenaar van het jaar en het jonge raadslid van het jaar. Allemaal mooi, beschaafd amusement. Dat gold ook voor de formele jaarvergadering van de VNG waar, bij minder belangrijke onderwerpen, het gepeupel mocht stemmen door handopsteken of zwijgen. Bij gevoeliger onderwerpen echter, was het stemmen voorbehouden aan lieden die in het bezit waren van elektronische stemkastjes[12], waarin een systematische fout van 4% tegenstemmen leek te zitten, want de 96% vóór bleek niet systematisch te zijn. Bij de rondvraag kwam aan de orde dat de VNG de minister van Binnenlandse Zaken moest vragen om de stemlokalen bij de volgende verkiezingen eerder te sluiten, en de stemformulieren bij voorkeur ook elektronisch te laten tellen. De recente ervaring met de EU verkiezingen leert dat het anders nachtwerk wordt voor je kunt beginnen met feestvieren. Uit de reactie van mevrouw Jorritsma meende ik een zeker heimwee te bespeuren naar de afgeschafte elektronische stemmachines.

Een van de zaken die mij het meeste is opgevallen is, dat iedereen hier blijkbaar gratis komt winkelen. Aan de Topsporthal was een reusachtige tent gekoppeld die afgeladen was met kramen van allerlei organisaties die menen dat gemeenten juist op zoek zijn naar hun talenten en die dat graag kracht bijzetten door het verstrekken van mondelinge informatie, tassen, paraplu’s, boekjes, folders, snoepjes en hebbedingetjes. Regelmatig zag je deelnemers die het even teveel werd, uit de vergaderzaal verdwijnen en later weer terugkomen met een uitpuilende boodschappentas en ook in de garderobe was een aparte hoek ingericht voor het bewaken van verzamelingen.

Het laatste onderdeel dat ik nog meegemaakt heb, was de presentatie van Friesland en dan met name Leeuwarden als de locatie voor volgende toogdag van de VNG. Dit werd ingeleid met een schitterend optreden van de Di Gojim klezmerband. Als die volgend jaar ook komt, kunnen ze mij niet weghouden[13]. 

  J.F. Huizenga 

[1] ND 06-06-09

[2] Zie mijn pp 125 van 15-05-09 ‘Brullende muizen’

[3] Inlia = international netwerk van locale initiatieven ten behoeve van asielzoekers

[4] In het artikel ‘Veilig slapen in een godshuis’

[5] Wie dit betwijfelt moet op de website van de RND naar de herkomst kijken van de leden van het Algemeen Bestuur. Die vind je in het Jaarverslag 2007 op http://www.raadnederlandsedetailhandel.nl/websites/rnd/docs/RNDJaarverslag2007.pdf

[6] Zie het artikel ‘Kloonsteden funest voor middenstand’ in het ND van 22-09-08 dat als volgt begint: ‘Nederlandse steden dreigen steeds fantasielozer te worden. Winkelcentra lijken gekloond, met overal dezelfde ketens. De bakker om de hoek wordt zeldzaam, de belwinkels zijn niet meer te tellen. De onstuitbare opmars van de kloonstad’.

[7] Ja, de derde ook. Als werken op zondag de norm wordt, hoef je daar ook geen extra toeslagen meer voor te geven.

[8] ND 11-06-09

[9] Politiek is de (per definitie onvolmaakte) wijze waarop in een samenleving de belangentegenstellingen van groepen en individuen tot hun recht komen - meestal op basis van onderhandelingen - op de verschillende bestuurlijke en maatschappelijke niveaus (Wikipedia).

[10] Ook hier werd af en toe wat lacherig gedaan over Wilders en zijn PVV, maar ik heb me zitten afvragen hoeveel volgelingen van Wilders er ook hier in de zaal zaten; volgelingen die pas ’uit de kast’ zullen komen als er ook lokale PVV’s worden opgericht. Het is jammer dat Wilders een beetje voorzichtig is met franchising.

[11] Zijn verhaal herinnerde mij aan een gezegde van Tip O’Neill, jarenlang voorzitter van het Amerikaanse Congres: All politics is local.

[12] Van wie hebben zij een mandaat gekregen?

[13] Vooropgesteld dat ik dan nog in de raad zit, natuurlijk.